-. 5만원권 발행 이래 누적 발행액 227조 9,801억원, 환수율은 49.1%
-. 2020년 1~7월중 5만원권 환수율 31.1%, 최근 5년간 동기 대비 발행액 최대, 환수액 최소
-. 미국 100달러 환수율 77.6%, 유로존 500유로 환수율 94.5%
2009년 5만원권 최초 발행 이래 시장에 풀린 227조원 중 장롱에 잠든 돈이 115조원에 달하는 것으로 나타났습니다.
국회 예산결산특별위원회 이광재 의원(민주당.원주시갑)은 "2009년부터 2020년 7월까지 5만원권 발행액은 227조 9,801억원, 환수액은 112조 423억원으로 환수율이 49.1%에 그쳤다"면서 "환수율이 낮다는 것은 개인금고 등에 잠자는 현금이 늘어 회전율이 하락했음을 의미한다"고 말했습니다.
이광재 의원은 8월 31일 예산결산특별위원회 전체회의에서 “부동산 다운계약 등 음성적 거래가 암암리에 확산하고 있음을 고려하면, 낮은 환수율이 단순히 현금보유성향의 증가 때문 만이라 해석하기 어렵다”고 의견을 밝혔습니다.
5만원권은 2009년 발행 첫해를 제외하면 5만원권 환수율은 2014년 25.8%로 최저, 2012년 61.7%로 최고치를 나타냈습니다.
연도별 환수율은 △2009년 7.3% △2010년 41.4% △2011년 59.7% △2012년 61.7%로 지속적으로 상승하다가 △2013년 48.6% △2014년 25.8%까지 하락, △2015년 40.1% △2016년 49.9% △2017년 57.8% △2018년 67.4%로 다시 상승했습니다.
< 5만원권 최초 발행 후 발행 및 환수(율) 현황 >(단위 : 억원, 백만장, %)
연 도 |
발 행1) |
환 수1) |
순발행1) |
기간중 환수율2) |
누적 환수율3) |
2009년 |
107,068 (214) |
7,838 (16) |
99,230 (198) |
7.3 |
7.3 |
2010년 |
154,964 (310) |
64,231 (128) |
90,733 (181) |
41.4 |
27.5 |
2011년 |
172,695 (345) |
103,054 (206) |
69,641 (139) |
59.7 |
40.3 |
2012년 |
177,796 (356) |
109,734 (219) |
68,062 (136) |
61.7 |
46.5 |
2013년 |
154,121 (308) |
74,974 (150) |
79,148 (158) |
48.6 |
46.9 |
2014년 |
152,625 (305) |
39,403 (79) |
113,222 (226) |
25.8 |
43.4 |
2015년 |
205,703 (411) |
82,501 (165) |
123,202 (246) |
40.1 |
42.8 |
2016년 |
228,350 (457) |
113,834 (228) |
114,515 (229) |
49.9 |
44.0 |
2017년 |
255,804 (512) |
147,776 (296) |
108,028 (216) |
57.8 |
46.2 |
2018년 |
250,267 (501) |
168,779 (338) |
81,488 (163) |
67.4 |
49.1 |
2019년 |
267,373 (535) |
160,696 (321) |
106,676 (213) |
60.1 |
50.4 |
2020년 1~7월 |
153,036 (306) |
47,602 (95) |
105,434 (211) |
31.1 |
49.1 |
합 계 |
2,279,801 (4,560) |
1,120,423 (2,241) |
1,159,378 (2,319) |
49.1 |
49.1 |
* 주 : 1) ( ) 안은 장수 2) 해당 기간중 환수액/발행액 3) 최초 발행(2009년 6월) 이후 누적 환수액/발행액 |
* 자료 : 한국은행
코로나19 확산 이후 2020년 1~7월 5만원권 환수율은 31.1%로 최근 5년간 동 기간 대비 발행액은 15조 3천억원으로 최대, 환수액은 4조 8천억원으로 최저치임을 감안하면 올해 5만원권 환수액이 유독 저조한 것으로 나타났습니다.
< 최근 5년간 1~7월 5만원권 발행 및 환수 현황 >(단위 : 조원)
구 분 |
`16.1~7 |
`17.1~7 |
`18.1~7 |
`19.1~7 |
`20.1~7 |
|
순발행액(A-B) |
6.1 |
5.3 |
3.4 |
4.2 |
10.5 |
|
|
발행액(A) |
12.7 |
13.6 |
13.7 |
14.0 |
15.3 |
|
환수액(B) |
6.6 |
8.2 |
10.3 |
9.8 |
4.8 |
* 자료 : 한국은행
한편 한국은행 제출 자료에 따르면 미국 최고액권 화폐인 100달러 환수율은 △2015년 79.4% △2016년 77.6% △2017년 73.9% △2018년 75.2% △2019년 77.6%로 70%대를 웃도는 것으로 나타났습니다.
또한 유로존 최고액권 화폐 500유로의 경우 △2015년 95.8% △2016년 151.0% △2017년 117.8% △2018년 94.5%로 환수율이 90%를 넘겼습니다.
< 연도별 미국, 유럽연합의 최고액권 화폐의 발행잔액 현황 >
구 분 |
15년말 |
16년말 |
17년말 |
18년말 |
19년말 |
|
100달러 (미국) |
발행액 (십억달러) |
328.6 |
323.8 |
368.8 |
369.2 |
364.6 |
환수액 (십억달러) |
260.9 |
251.2 |
272.4 |
277.5 |
282.8 |
|
발행잔액 (십억달러) |
1,082.2 |
1,154.8 |
1,251.7 |
1,343.5 |
1,424.7 |
|
환 수 율(%) |
79.4 |
77.6 |
73.9 |
75.2 |
77.6 |
|
200·500유로2) (유로존) |
발행액 (십억유로) |
89.6 |
72.4 |
74.1 |
74.6 |
63.5 |
환수액 (십억유로) |
85.9 |
109.3 |
87.3 |
70.5 |
32.1 |
|
발행잔액 (십억유로) |
306.8 |
269.9 |
256.8 |
260.8 |
82.5 |
|
환 수 율(%) |
95.8 |
151.0 |
117.8 |
94.5 |
50.6 |
* 주 : 1) 환수액/발행액 2) 2015~2018년은 500유로, 2019년은 200유로 기준 * 자료 : 한국은행
한국은행은 환수되지 않은 5만원권과 관련해 “시중에서 거래적 수요 또는 예비적 목적으로 각 경제주체들(금융기관, 기업, 개인 등)이 보유하게 되는 화폐발행잔액”이라 설명하고 있습니다.
< 최초 발행 이후 지역 본부별 연간 5만원권 발행, 환수(율) 현황 >
(단위 : 억원, %) |
|||||||||||||
부 서 |
구 분 |
2009 |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020.1~8 |
발권국 |
발행액 |
47,871 |
61,265 |
66,659 |
61,572 |
58,254 |
54,329 |
62,648 |
69,371 |
67,759 |
59,064 |
69,444 |
49,455 |
환수액 |
2,850 |
29,645 |
50,313 |
52,126 |
37,889 |
20,738 |
41,465 |
62,857 |
78,800 |
98,694 |
94,861 |
27,600 |
|
순발행액 |
45,021 |
31,620 |
16,346 |
9,445 |
20,365 |
33,591 |
21,184 |
6,514 |
-11,041 |
-39,630 |
-25,417 |
21,855 |
|
환수율 |
6 |
48.4 |
75.5 |
84.7 |
65 |
38.2 |
66.2 |
90.6 |
116.3 |
167.1 |
136.6 |
55.8 |
|
경기본부 |
발행액 |
9,730 |
17,072 |
15,259 |
25,785 |
23,147 |
23,227 |
31,797 |
33,355 |
36,141 |
35,572 |
35,300 |
17,410 |
환수액 |
480 |
4,826 |
7,184 |
9,522 |
6,604 |
2,543 |
8,238 |
6,710 |
3,975 |
3,752 |
4,050 |
1,176 |
|
순발행액 |
9,250 |
12,246 |
8,075 |
16,263 |
16,543 |
20,684 |
23,560 |
26,645 |
32,166 |
31,820 |
31,250 |
16,234 |
|
환수율 |
4.9 |
28.3 |
47.1 |
36.9 |
28.5 |
10.9 |
25.9 |
20.1 |
11 |
10.5 |
11.5 |
6.8 |
|
인천본부 |
발행액 |
5,756 |
9,531 |
11,310 |
2,011 |
38 |
48 |
49 |
4,436 |
9,591 |
13,477 |
15,391 |
7,593 |
환수액 |
310 |
3,178 |
6,320 |
997 |
89 |
88 |
142 |
2,367 |
6,886 |
9,776 |
7,687 |
2,063 |
|
순발행액 |
5,446 |
6,353 |
4,990 |
1,014 |
-50 |
-39 |
-94 |
2,068 |
2,705 |
3,700 |
7,704 |
5,530 |
|
환수율 |
5.4 |
33.3 |
55.9 |
49.6 |
232.4 |
181.1 |
292.6 |
53.4 |
71.8 |
72.5 |
49.9 |
27.2 |
|
강원본부 |
발행액 |
944 |
1,454 |
1,484 |
300 |
16 |
18 |
21 |
3,920 |
6,845 |
5,666 |
5,290 |
3,942 |
환수액 |
144 |
777 |
1,019 |
218 |
24 |
31 |
42 |
314 |
1,019 |
1,008 |
846 |
321 |
|
순발행액 |
800 |
677 |
465 |
82 |
-8 |
-14 |
-21 |
3,606 |
5,827 |
4,658 |
4,444 |
3,621 |
|
환수율 |
15.2 |
53.4 |
68.7 |
72.6 |
149 |
176.9 |
203.3 |
8 |
14.9 |
17.8 |
16 |
8.1 |
|
부산본부 |
발행액 |
7,394 |
8,599 |
13,273 |
25,864 |
21,537 |
22,841 |
31,536 |
35,120 |
34,891 |
24,849 |
25,177 |
17,726 |
환수액 |
589 |
4,299 |
7,648 |
10,208 |
4,992 |
1,205 |
6,044 |
9,611 |
12,685 |
10,396 |
10,204 |
4,061 |
|
순발행액 |
6,805 |
4,300 |
5,625 |
15,656 |
16,545 |
21,636 |
25,492 |
25,509 |
22,206 |
14,453 |
14,974 |
13,665 |
|
환수율 |
8 |
50 |
57.6 |
39.5 |
23.2 |
5.3 |
19.2 |
27.4 |
36.4 |
41.8 |
40.5 |
22.9 |
|
경남본부 |
발행액 |
5,683 |
9,262 |
8,096 |
2,161 |
26 |
35 |
37 |
35 |
4,078 |
12,937 |
13,717 |
8,316 |
환수액 |
252 |
1,281 |
1,290 |
745 |
92 |
77 |
102 |
113 |
1,291 |
2,348 |
2,064 |
862 |
|
순발행액 |
5,431 |
7,981 |
6,806 |
1,415 |
-66 |
-42 |
-65 |
-78 |
2,787 |
10,590 |
11,653 |
7,454 |
|
환수율 |
4.4 |
13.8 |
15.9 |
34.5 |
351.6 |
221.2 |
276.7 |
323 |
31.7 |
18.1 |
15 |
10.4 |
|
대구경북본부 |
발행액 |
6,866 |
9,616 |
12,077 |
15,629 |
16,342 |
18,048 |
24,771 |
24,949 |
27,661 |
28,935 |
31,368 |
18,307 |
환수액 |
383 |
3,295 |
5,865 |
7,641 |
4,130 |
1,569 |
3,905 |
6,741 |
8,807 |
9,337 |
9,023 |
2,228 |
|
순발행액 |
6,484 |
6,321 |
6,212 |
7,987 |
12,212 |
16,479 |
20,865 |
18,208 |
18,854 |
19,599 |
22,345 |
16,079 |
|
환수율 |
5.6 |
34.3 |
48.6 |
48.9 |
25.3 |
8.7 |
15.8 |
27 |
31.8 |
32.3 |
28.8 |
12.2 |
|
대전충남본부 |
발행액 |
5,464 |
8,504 |
9,587 |
19,519 |
18,772 |
17,050 |
27,094 |
28,042 |
33,321 |
30,321 |
31,933 |
17,254 |
환수액 |
933 |
6,097 |
7,612 |
11,458 |
8,501 |
4,100 |
9,551 |
9,795 |
14,734 |
9,468 |
8,446 |
2,153 |
|
순발행액 |
4,531 |
2,407 |
1,974 |
8,062 |
10,271 |
12,950 |
17,543 |
18,247 |
18,587 |
20,853 |
23,487 |
15,101 |
|
환수율 |
17.1 |
71.7 |
79.4 |
58.7 |
45.3 |
24 |
35.3 |
34.9 |
44.2 |
31.2 |
26.5 |
12.5 |
|
광주전남본부 |
발행액 |
5,324 |
8,442 |
12,049 |
19,386 |
14,682 |
15,097 |
25,490 |
26,353 |
30,604 |
30,219 |
32,753 |
19,383 |
환수액 |
611 |
3,784 |
6,737 |
11,097 |
7,608 |
3,113 |
7,219 |
9,154 |
12,165 |
9,641 |
9,621 |
4,837 |
|
순발행액 |
4,713 |
4,658 |
5,312 |
8,288 |
7,074 |
11,984 |
18,272 |
17,199 |
18,438 |
20,578 |
23,132 |
14,546 |
|
환수율 |
11.5 |
44.8 |
55.9 |
57.2 |
51.8 |
20.6 |
28.3 |
34.7 |
39.8 |
31.9 |
29.4 |
25 |
|
전북본부 |
발행액 |
2,951 |
4,865 |
4,891 |
1,249 |
37 |
45 |
44 |
41 |
1,430 |
3,821 |
3,501 |
3,155 |
환수액 |
401 |
2,566 |
3,290 |
858 |
80 |
82 |
98 |
110 |
1,459 |
4,654 |
4,643 |
773 |
|
순발행액 |
2,550 |
2,298 |
1,601 |
391 |
-43 |
-37 |
-54 |
-68 |
-29 |
-833 |
-1,142 |
2,382 |
|
환수율 |
13.6 |
52.8 |
67.3 |
68.7 |
215.3 |
183.2 |
224 |
264.4 |
102 |
121.8 |
132.6 |
24.5 |
|
제주본부 |
발행액 |
450 |
517 |
677 |
951 |
1,158 |
1,745 |
2,061 |
2,579 |
3,334 |
5,228 |
3,298 |
3,124 |
환수액 |
414 |
2,156 |
3,257 |
4,044 |
4,746 |
5,629 |
5,413 |
5,748 |
5,624 |
9,318 |
8,824 |
2,765 |
|
순발행액 |
36 |
-1,638 |
-2,579 |
-3,092 |
-3,588 |
-3,884 |
-3,351 |
-3,169 |
-2,290 |
-4,090 |
-5,526 |
359 |
|
환수율 |
92 |
416.6 |
480.8 |
425.1 |
409.7 |
322.6 |
262.6 |
222.9 |
168.7 |
178.2 |
267.6 |
88.5 |
|
강릉본부1) |
발행액 |
2,031 |
5,129 |
4,892 |
774 |
21 |
28 |
29 |
28 |
28 |
35 |
40 |
31 |
환수액 |
224 |
1,044 |
1,124 |
239 |
42 |
55 |
57 |
57 |
62 |
76 |
87 |
67 |
|
순발행액 |
1,807 |
4,085 |
3,767 |
535 |
-20 |
-27 |
-28 |
-29 |
-34 |
-41 |
-47 |
-36 |
|
환수율 |
11 |
20.4 |
23 |
30.9 |
195.5 |
195.3 |
196.7 |
203.9 |
223 |
217 |
215.9 |
216.1 |
|
울산본부1) |
발행액 |
2,579 |
3,435 |
4,429 |
833 |
26 |
37 |
40 |
46 |
44 |
53 |
61 |
44 |
환수액 |
51 |
244 |
254 |
165 |
67 |
63 |
80 |
103 |
115 |
135 |
147 |
93 |
|
순발행액 |
2,528 |
3,190 |
4,175 |
668 |
-41 |
-26 |
-40 |
-58 |
-71 |
-82 |
-86 |
-49 |
|
환수율 |
2 |
7.1 |
5.7 |
19.8 |
256.3 |
170.2 |
201.4 |
226.4 |
262.3 |
253.6 |
240.4 |
211.4 |
|
포항본부1) |
발행액 |
1,387 |
2,163 |
2,179 |
580 |
18 |
24 |
28 |
20 |
20 |
24 |
28 |
23 |
환수액 |
20 |
276 |
402 |
172 |
28 |
29 |
36 |
37 |
34 |
42 |
51 |
32 |
|
순발행액 |
1,367 |
1,887 |
1,777 |
408 |
-11 |
-5 |
-7 |
-17 |
-14 |
-18 |
-23 |
-9 |
|
환수율 |
1.4 |
12.8 |
18.5 |
29.7 |
159.1 |
120.3 |
125.5 |
185.6 |
169 |
174.5 |
182.5 |
139.1 |
|
충북본부1) |
발행액 |
2,217 |
4,321 |
4,699 |
953 |
26 |
31 |
34 |
32 |
33 |
40 |
43 |
42 |
환수액 |
85 |
411 |
297 |
142 |
47 |
48 |
66 |
72 |
69 |
76 |
79 |
69 |
|
순발행액 |
2,133 |
3,910 |
4,403 |
811 |
-21 |
-17 |
-32 |
-40 |
-36 |
-37 |
-37 |
-27 |
|
환수율 |
3.8 |
9.5 |
6.3 |
14.9 |
179.9 |
154.1 |
193.3 |
228.1 |
209.2 |
192 |
185.9 |
164.3 |
|
목포본부1) |
발행액 |
420 |
788 |
1,132 |
231 |
19 |
22 |
22 |
23 |
23 |
25 |
28 |
21 |
환수액 |
91 |
351 |
441 |
103 |
35 |
33 |
42 |
47 |
50 |
56 |
62 |
44 |
|
순발행액 |
329 |
437 |
691 |
128 |
-16 |
-11 |
-20 |
-25 |
-27 |
-31 |
-35 |
-23 |
|
환수율 |
21.6 |
44.5 |
38.9 |
44.5 |
180.2 |
151.3 |
188.6 |
208.4 |
216 |
221.9 |
224.5 |
209.5 |
|
전부서 |
발행액 |
107,068 |
154,964 |
172,695 |
177,796 |
154,121 |
152,625 |
205,703 |
228,350 |
255,804 |
250,267 |
267,373 |
165,826 |
환수액 |
7,838 |
64,231 |
103,054 |
109,734 |
74,974 |
39,403 |
82,501 |
113,834 |
147,776 |
168,779 |
160,696 |
49,144 |
|
순발행액 |
99,230 |
90,733 |
69,641 |
68,062 |
79,148 |
113,222 |
123,202 |
114,515 |
108,028 |
81,488 |
106,676 |
116,682 |
|
환수율 |
7.3 |
41.4 |
59.7 |
61.7 |
48.6 |
25.8 |
40.1 |
49.9 |
57.8 |
67.4 |
60.1 |
29.6 |
|
주 : 1) 금융기관과의 화폐수급업무 미수행 부서로, 국민 대상 화폐교환 발행 및 환수만 반영 * 자료 : 한국은행 |